Şâe fiilini Allah için kullandığımızda “emir vermek, kural koymak” anlamlarında kullanıyoruz. Peki, kullar için kullandığımızda “dilemek” anlamı verilebilir mi? Bunu Zümer Suresinin 34 ve 74. ayetleri bağlamında açıklarsanız sevinirim.
Tarih: 12 Mart 2011Şâe شَاء fiilinin asıl anlamı “şey yaptı”dır. Şey yapmak, bir şeyi oluşturmak yani tekvîndir. Allah’ın şeyi tekvîni ile insanın tekvîni farklıdır. Allah, tekvînine karar verdiği şey için sadece “ol” der, o şey oluşmaya başlar. İnsanın böyle bir gücü yoktur. O, bir şeyi, ancak Allah’ın koyduğu kanunlara göre oluşturabilir. Bu sebeple Allah Teâlâ şöyle buyurur:
وَلَا تَقُولَنَّ لِشَيْءٍ إِنِّي فَاعِلٌ ذٰلِكَ غَدًا . إِلَّا أَن يَشَاء أي يكونه اللَّهُ
“Hiçbir şey için yarın bunu yapacağım, deme; “Allah şartları oluşturursa” dersen başka.” (Kehf 18/23–24)
İnsanın bir şeyi oluşturması, gereken çabayı göstermesine bağlıdır. Bütün insan fiilleri böyledir. Allah Teâlâ şöyle buyurur:
وَأَن لَّيْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَى
“İnsanın kendine ait bir şeyi yoktur; çaba gösterdiği başka.” (Necm 53/39)
Yani kişinin bir çabası yoksa kendinin sayılacak işi de yoktur. Ahirette durum farklıdır, orada istediği her şeyi hazır bulacağı için yapacağı tek şey tercihtir. Bu sebeple ahiret ile ilgili Şâe fiiline “اختار = beğendi, tercih etti” anlamı uygun düşer. O zaman sorduğunuz ayetlerin anlamı şöyle olur:
“Beğendikleri her şey Rablerinin katında onlar içindir. İşte iyilik edenlerin karşılığı budur.” (Zümer, 39/34)
“Derler ki: “Verdiği sözü tutan ve bize Cennet toprağını veren Allah, yaptığı her şeyi güzel yapar. Onun neresini beğenirsek oraya yerleşiyoruz. Çalışanların karşılığı ne güzeldir!” (Zümer, 39/74)
Kur’an’da geçen şâe شَاء ve erâde أَرَادَ fiillerinin ne manaya geldiğine dair geniş bilgiye aşağıdaki linkten bulunan yazıdan ulaşabilirsiniz:
www.suleymaniyevakfi.org/akaid-arastirmalari/kuranda-sey-mesiet-irade-ve-fitrat.html
Etiketler:
