SORU:
İnternetten illegal yollarla film, müzik, kitap ve benzeri dokümanlar indirmek, yapımcıların haklarını ihlal ettiğinden dolayı “bilişim suçu” sayılıyor. Bunun hırsızlıkla denk olduğunu söyleniyor. Mantıken de baktığımızda işlenen eylem, bir çeşit hırsızlık. Peki, İslam’a göre bu suçu işlemenin hükmü, hırsızlıkla aynı mıdır? Ben de çeşitli zamanlarda bu yöntemlerle film, müzik filan indirmiştim. Bu durumda hırsızlık yapmış oluyorum! Dinen elimin kesilmesi mi gerekiyor? Genellersek eğer, bu suçların karşılığı Kur’an’da belirtilen hırsızlığın cezası mıdır?
Tarih: 26 Şubat 2013
CEVAP:
Kur’an-Sünnet bütünlüğü çerçevesinde sınırları çizilen “nitelikli hırsızlık” suçu karşılığında öngörülen “el kesme” cezası (Mâide, 5/38), mal varlığına yönelik tüm ihlaller için öngörülen bir ceza değildir.
İnternetten hukuka aykırı olarak söz konusu dokümanların indirilmesi, herkes tarafından kolaylıkla gerçekleştirilebilen bir eylem olması sebebiyle, “nitelikli hırsızlığın” şartlarından olan, malın koruma altında/hırz bulunması şartı oluşmadığı için söz konusu fiil “basit hırsızlık” kapsamında, bilişim suçları içerisinde yer alan bir hak ihlali olarak değerlendirilebilir. Ancak bunun için de indirilen dokümanların bir kişi ya da kurumun mülkiyet hakları içerisinde yer alması gereklidir. Mülkiyet hakkı kapsamının dışında kalanlar için herhangi bir hak ihlalinden söz edilemez.
Bu durumda söz konusu hak ihlali suç-ceza ile ilgili “Bir suçun karşılığı ona uygun/misl bir cezadır.” (Şûrâ, 42/40) şeklindeki genel ilke çerçevesinde değerlendirildiğinde, hukuka aykırı olarak indirilen dokümanların ekonomik değeri kadar meblağın hak sahibine iade edilmesi, bir o kadar da toplum/kamu hakkı karşılığında, ceza olarak ödeme yapılması ve ayrıca internet hizmetinin olması gerekenin dışında kullanılması/sınırın aşılması/i’tidâ sebebiyle hak mahrumiyeti cezası şeklinde bir sonuca ulaşılır.
Konuyu bir misalle daha somut hale getirebiliriz: Bir kişi telif hakları kapsamında yer alan ve ücretsiz olarak indirilmesine izin verilmeyen dokümanları indirdikten sonra başkalarıyla da paylaştığını düşünelim. Paylaşılanlarla birlikte suça konu olan malın ekonomik değerinin 100 TL olduğunu varsayalım. Bu durumda failin 100 TL hak sahibine, 100 TL de toplum/kamu hakkı karşılığı olarak ceza ödemesi, ayrıca iyi hal (ıslah) gösterene kadar da internet erişiminin engellenmesi gerekir.
Söz konusu suçun bireysel olmanın ötesinde ticari amaçlarla işlenmesi durumunda, mağduriyetin giderilmesi ve uygulanacak mali ceza suçla orantılı olacağından daha büyük rakamlar söz konusu olacaktır. Ayrıca fail iyi hal (ıslah) gösterene kadar internet erişim ve ticari faaliyetlerden men olmak üzere hak mahrumiyeti cezası alacaktır. İnternet erişim ve ticari faaliyetlerden men cezalarının uygulamasının/infazının günümüz teknolojisi açısından pek de zor olmadığı söylenebilir.
Suat ERDOĞAN
